EN |
VN
Hình minh họa. Nguồn: Economictimes.indiatimes.com
Cải thiện Pareto
Khái niệm
Cải thiện Pareto trong tiếng Anh là Pareto Improvement.
Cải thiện Pareto đề cập đến việc thay đổi sự phân bổ nguồn lực để cải thiện lợi ích của ít nhất một người và không làm giảm lợi ích của người nào khác.
Theo lí thuyết kinh tế tân cổ điển, một cải thiện Pareto xảy ra khi sự thay đổi trong phân bổ hàng hóa hay nhân lực không gây hại cho ai và giúp ít nhất một người tăng lợi ích, biết rằng nguồn lực phân bổ đã cho trước.
Lí thuyết này cho thấy các cải thiện Pareto sẽ tiếp tục nâng cao giá trị nền kinh tế cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng Pareto, nơi không thể cải thiện Pareto thêm được nữa.
Đặc điểm cải thiện Pareto
Được đặt theo tên Vilfredo Pareto (1848-1923), một nhà kinh tế và chính trị gia người Ý nổi tiếng với Nguyên lí Pareto, cải thiện Pareto theo nghĩa rộng là một hành động mang lại lợi ích kinh tế mà không làm cho lợi ích của người nào khác trong nền kinh tế đó xấu đi. Biết rằng nguồn lực được phân bổ đã được cho trước.
Nếu tài nguyên thay đổi mang lại lợi ích cho ít nhất một người trong khi không gây hại cho ai khác, một cải thiện Pareto đã được thực hiện.
Những cải thiện này có thể tiếp tục được thực hiện đến điểm hiệu quả Pareto – hay là không có thay đổi nào có thể được thực hiện trong phân bổ mà không làm lợi ích của ít nhất một người bị giảm xuống.
Mục đích của cải thiện Pareto là làm hài lòng các bên liên quan thay vì phát triển một hệ thống hiệu quả hay phân phối tài nguyên một cách công bằng.
Ứng dụng cải thiện Pareto trong thực tế
Ngoài các ứng dụng trong kinh tế học, khái niệm cải thiện Pareto còn có thể được tìm thấy trong các lĩnh vực khoa học đời sống và kĩ thuật khác.
Trong bất kì ngành học nào có sự đánh đổi giữa các nguồn lực đều có thể sử dụng cải thiện Pareto để mô phỏng và nghiên cứu, nhằm xác định số lượng và hình thức phân bổ tài nguyên hiệu quả để đạt được điểm cân bằng Pareto.
Trong kinh doanh, các nhà quản lí xí nghiệp có thể ứng dụng cải thiện Pareto trong hoạt động, chẳng hạn như họ có thể phân bổ lại nguồn lực lao động để cải thiện năng suất của công nhân lắp ráp mà không làm giảm năng suất của công nhân đóng gói hay vận chuyển.
Các chỉ trích về cải thiện Pareto
Cải thiện Pareto và hiệu quả Pareto nhận nhiều chỉ trích vì chúng không giải quyết các vấn đề phúc lợi giữa các nhóm người khác nhau.
Cải thiện Pareto chỉ cho biết các bước để đạt đến một trạng thái hiệu quả, không phải là trạng thái “công bằng” mà những nhà chức trách cố gắng để đưa xã hội tiến tới trong nền kinh tế chính trị dân chủ.
Nếu tầng lớp giàu có được nhiều lợi ích hơn trong khi không làm tổn thương những người nghèo do tái phân bổ nguồn lực, thì đây là một cải thiện Pareto. Tuy nhiên, trong quan điểm của các nhà cầm quyền, tình trạng kinh tế của người nghèo – thứ cần được cải thiện – lại không tốt hơn.
Cải thiện Kaldor-Hicks giải quyết sự thiếu sót của cải thiện Pareto bằng cách chuyển tiền để bù đắp cho sự khác biệt trong chi tiêu cho các dự án phát triển.
Ví dụ về cải thiện Pareto
Giả sử một số tiền bằng nhau được tài trợ cho hai gia đình, một nhà giàu và một nhà nghèo. Các quĩ ngân sách giúp nâng mức của nhà nghèo lên trên mức nghèo nhưng không tạo ra khác biệt nào đáng kể trong thu nhập của nhà giàu.
Một ví dụ khác về cải thiện Pareto là khi hai sinh viên đi ăn cơm trưa với nhau. Sinh viên A không thích ăn trứng và đưa trứng chiên của mình cho sinh viên B, người nghĩ món trứng ngon. Mặc dù sinh viên A cho đi món trứng chiên của mình, kết quả vẫn không khiến lợi ích của ai tệ hơn và cả hai sinh viên đều hài lòng với việc trao đổi trên.
(Theo Investopedia)
