EN |
VN
Nhận thức là gì? Hãy cùng xem ý nghĩa của nó và các thuật ngữ liên quan đến nhận thức thường gặp trong các lĩnh vực và cuộc sống nhé.
Nhận thức là gì?
Nhận thức đơn giản có nghĩa là biết về điều gì đó. Chúng ta có thể nhận thức được các sự kiện khác nhau, các sự kiện thế giới hoặc các tình huống khác nhau. Nhận thức cũng bao gồm nhận thức về bản thân, có nghĩa là nhận thức được: hành động, suy nghĩ và cảm xúc của chính mình.
“Nhận thức là sự hiểu biết rằng ai đó, vật gì đó hoặc sự kiện gì đó tồn tại và có thể chuyển đổi sự hiểu biết đó thành kiến thức”.
Các thuật ngữ thường gặp liên quan đến nhận thức
Nhận thức bản thân hay tự nhận thức là gì?
Tự nhận thức là biết chính mình. Đó là hiểu được cảm xúc, động cơ, mục tiêu và thành kiến của bạn.
Nếu bạn có khả năng tự nhận thức cao, bạn có thể đánh giá bản thân một cách khách quan, quản lý cảm xúc, điều chỉnh hành vi của mình và hiểu đúng cách người khác cảm nhận về bạn. Nói một cách đơn giản, những người có khả năng tự nhận thức cao có thể diễn giải hành động, cảm xúc và suy nghĩ của họ một cách khách quan.
Các nhà tâm lý học đã xác định có 2 loại tự nhận thức: tự nhận thức bên trong và tự nhận thức bên ngoài. Tự nhận thức bên trong tập trung vào suy nghĩ, cảm xúc, điểm mạnh, điểm yếu, giá trị của bạn… Tự nhận thức bên ngoài là chú trọng điều chỉnh bản thân theo cách người khác nhìn nhận về bạn. Cả hai loại tự nhận thức đều quan trọng.
Ví dụ về tự nhận thức
A rất ngại việc lập báo cáo hàng tháng và kết quả là A phải sửa đi sửa lại báo cáo rất nhiều lần. Nhận thấy điều này, A tiến hành tự đánh giá để xác định trở ngại đến từ đâu và tìm cách cải thiện.
A tự hỏi bản thân điều gì khiến nhiệm vụ trở nên khó khăn đến vậy và anh ấy nhận ra rằng dường như anh ấy chưa bao giờ gặp khó khăn khi thực hiện công việc trong báo cáo, mà thay vào đó, anh ấy không thể viết nó một cách mạch lạc và rõ ràng.
A quyết định khắc phục bằng cách tham gia một khóa học để cải thiện khả năng viết, nhờ đồng nghiệp xem xét báo cáo của anh ấy trước khi gửi và tạo một mẫu cho các báo cáo khác trong tương lai nhằm chắc chắn đã bao gồm tất cả thông tin liên quan.
Lí do tự nhận thức lại quan trọng
Để biết được lợi ích của tự nhận thức là gì, hãy cùng tham khảo một số điều sau:
- Bạn sẽ hiểu bản thân mình hơn;
- Bạn sẽ hiểu rõ hơn về những gì ảnh hưởng đến niềm tin của bạn;
- Bạn sẽ biết điểm mạnh của mình. Biết được điểm mạnh của mình cũng có nghĩa là bạn có thể chọn dành nhiều thời gian hơn để cải thiện chúng, trở thành bậc thầy của một kỹ năng và sử dụng điều đó để đạt được nhiều thành công hơn;
- Bạn sẽ cải thiện việc ra quyết định của mình;
- Bạn sẽ cải thiện kỹ năng tư duy phản biện của mình. Khi bạn tự nhận thức được, bạn có thể xác định những phần chủ quan của bản thân – như cảm xúc và ý kiến của bạn – và cố gắng hết sức để không để chúng đóng vai trò quá lớn trong việc ra quyết định;
- Bạn sẽ có kỹ năng nghe tốt hơn. Những người tự nhận thức là những người lắng nghe tốt vì họ có thể nhận ra những yếu tố kích hoạt cảm xúc và những thành kiến ảnh hưởng đến giao tiếp;
- Bạn sẽ trở thành một nhà lãnh đạo tốt hơn. Nếu bạn có ước mơ trở thành một nhà lãnh đạo theo một cách nào đó, thì sự tự nhận thức là điều bắt buộc.
Cách để cải thiện khả năng nhận thức bản thân
Hiểu tự nhận thức là gì sẽ chẳng ích gì nếu chúng ta không đưa nó vào hành động. Nâng cao khả năng tự nhận thức là một quá trình theo dõi và hiểu cảm xúc, suy nghĩ và hành động của chúng ta. Nó đòi hỏi thời gian, sự chú ý và tập trung – nhưng có thể sống trong một trạng thái tươi đẹp là điều đáng để nỗ lực.
Viết nhật ký: Bạn có thể viết về bất cứ điều gì trong nhật ký của mình, ngay cả khi nó không liên quan đến mục tiêu của bạn. Ghi lại những suy nghĩ của bạn ra giấy giúp bạn giải tỏa những ý tưởng đó trong đầu và tạo không gian cho những thông tin và ý tưởng mới.
Hãy dành thời gian mỗi tối để viết nhật ký về những suy nghĩ và cảm xúc, cũng như những thành công và thất bại của bạn trong ngày. Điều này sẽ giúp bạn trưởng thành và tiến xa hơn trong thành tích của mình.
Chánh niệm: Chúng ta thường thiếu nhận thức về bản thân bởi vì chúng ta thực sự đang suy nghĩ quá nhiều. Chúng ta dễ dàng chìm đắm trong những suy nghĩ của mình, cho rằng chúng đúng hoặc đáng tham gia chỉ vì tâm trí của chúng ta quyết định như thế.
Thực hành chánh niệm thường xuyên sẽ mở rộng tầm mắt của bạn về cách thức hoạt động của tâm trí đang suy nghĩ và bạn có nhiều điều hơn là nội dung đơn thuần của những suy nghĩ của bạn.
Yêu cầu phản hồi mang tính xây dựng: Để xác định sự tự nhận thức từ góc độ bên ngoài, bạn sẽ cần những ý kiến khác. Hỏi bạn bè, gia đình và đồng nghiệp đáng tin cậy về việc họ đánh giá ra sao về bạn. Nếu bạn có cảm giác rằng những lời nhận xét đó “gần như trúng đích”, thì bạn đang cải thiện khả năng tự nhận thức của mình.
Đặt câu hỏi “Tại sao?”: Dừng lại để tự hỏi “Tại sao?” khi đưa ra quyết định là một cách khác để cải thiện khả năng tự nhận thức của bạn. Bằng cách này, bạn có thể hiểu rõ hơn động cơ đằng sau các quyết định của mình và khám phá thêm về chúng; sau đó bạn sẽ cảm thấy tự tin rằng các quyết định bạn đưa ra phù hợp với bạn cũng như các giá trị và mục tiêu cá nhân của bạn.
Đây là một bài tập bạn có thể thử vào lần tới khi phải đưa ra một quyết định quan trọng: đưa ra ba lý do chính đáng giải thích tại sao bạn nên theo đuổi nó, để đảm bảo đó là điều bạn thực sự muốn làm.
Nhận thức thương hiệu là gì?
Nhận thức thương hiệu là thước đo mức độ mọi người nhận ra thương hiệu của bạn, bao gồm cả mức độ “nhận thức” của họ về sự tồn tại của thương hiệu của bạn. Thay vì một số liệu cá nhân đơn giản, nhận thức về thương hiệu là một khái niệm liên quan đến nhiều KPI khác nhau, từ lưu lượng truy cập đến lượt chia sẻ trên mạng xã hội.
Nhận thức cảm tính là gì?
Nhận thức cảm tính là bước đầu của quá trình nhận thức khi chúng ta sử dụng các giác quan để tác động vào sự vật nhằm nắm bắt được sự vật ấy. Ví dụ như nhìn thấy đĩa thức ăn được trình hấp dẫn, chúng ta muốn ăn ngay.
Nhận thức lý tính là gì?
Nhận thức lý tính là việc hiểu rõ về bản chất sự vật, sự việc, con người thông qua phán đoán, suy luận.
Chẳng hạn, khi nhìn một người nào đó, vẻ ngoài là điều đầu tiên bạn nhìn thấy (có thể là họ xấu hoặc đẹp), đó là nhận thức cảm tính. Khi nói chuyện, bạn suy nghĩ về tính tình, cách ứng xử của họ như thế nào, đây là nhận thức lý tính.
Trên đây là những thông tin về nhận thức là gì cùng nội dung giải thích về các thuật ngữ phổ biến liên quan đến nhận thức, mong rằng đã giải đáp được thắc mắc của bạn.
