Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (General Agreement on Trade in Services – GATS) là gì?

Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (General Agreement on Trade in Services – GATS)

Hiệp định chung về thương mại dịch vụ – danh từ, trong tiếng Anh được dùng bởi cụm từ General Agreement on Trade in Services, viết tắt là GATS.

Hiệp định chung về thương mại dịch vụ hay còn gọi hiệp định GATS là một hệ thống các nguyên tắc, qui định pháp lí đa phương đã được thỏa thuận để áp dụng cho lĩnh vực thương mại dịch vụ. Dịch vụ là một thứ hàng hóa chủ yếu tồn tại dưới dạng phi vật chất như y tế, viễn thông, giáo dục,… do con người cung cấp. (Theo World Trade Organization – WTO)

Hoàn cảnh ra đời của Hiệp định GATS

Mặc dù đã tiến hành các cuộc đàm phán, thảo luận trong tất cả các lĩnh vực dịch vụ, nhưng GATS đã không đạt được thỏa thuận trong bốn vấn đề: Viễn thông cơ bản; vận tải hàng hải; dịch vụ tài chính; di chuyển sức lao động.

Thực tế có 6 vấn đề được thương lượng ngay sau khi WTO hoạt động chính thức: Trợ cấp; mua sắm công; các biện pháp tự vệ; dịch vụ chuyên ngành, tập trung chủ yếu vào vấn đề kế toán; điều kiện tiêu chuẩn cấp giấy phép; thương mại và môi trường.

Tại Hội nghị cấp Bộ trưởng lần thứ nhất tại Singapore tháng 12/1996, các bộ trưởng bày tỏ việc thực hiện những mục tiêu đã được thông qua nhằm thương lượng vấn đề mở cửa thị trường cho lĩnh vực dịch vụ tài chính vận tải, di chuyển sức lao động, viễn thông cơ bản. Tuy nhiên, quá trình thương lượng cho thấy còn rất nhiều khó khăn trong thương mại dịch vụ.

Những kết quả cần thiết trong lĩnh vực dịch vụ cần thiết phải kéo dài quá trình đàm phán sau thời hạn qui định, ví dụ thương lượng về dịch vụ vận tải biển đã bị hoãn lại vào năm 1996, mặc dù các nhà thương lượng đã có thể thỏa thuận với nhau về một số điểm. Thương lượng về vấn đề dịch vụ tài chính, mặc dù không có sự tham gia của Mỹ, cũng đã đạt được một hiệp định tạm thời.

Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng nhằm đạt được mức độ tự do hóa cao hơn trong lĩnh vực dịch vụ trên cơ sở có đi có lại với sự linh hoạt hợp lí hơn cho vòng đàm phán tiếp theo, được tiến hành tháng 01/2000. Vì vậy, các bộ trưởng hy vọng đạt được một hiệp định với các điều khoản MFN.

Như vậy, các bộ trưởng đã chính thức tuyên bố các nước thành viên: 

– Đạt được Hiệp định về viễn thông cơ bản vào năm 1997;

– Nối lại thương lượng về dịch vụ tài chính vào tháng 4/1997 với mục đích đạt được những cam kết về mở cửa thị trường;

– Các vấn đề liên quan đến kế toán thuộc nhóm dịch vụ chuyên ngành;

– Cần thiết phải tiến hành các công việc phân tích liên quan đến các biện pháp tự vệ trong vấn đề mua sắm công về dịch vụ và trợ cấp.

Hiệp định GATS gồm ba trụ cột chủ yếu: Những điều khoản chung; danh mục cam kết sơ bộ về tự do hóa thương mại dịch vụ; các phụ lục liên quan đến những điều kiện cụ thể của từng lĩnh vực riêng biệt. (Theo Giáo trình Tổ chức thương mại thế giới, NXB Chính trị Quốc gia)