EN |
VN
Nếu bạn đọc bài viết này, chắc hẳn bạn đang băn khoăn tự hỏi rằng bằng cấp hiện tại sẽ có giá trị như thế nào đối với công việc của bạn sau này phải không? Hoặc có thể bạn chỉ đang là một học sinh trung học phổ thông nhưng muốn tìm hiểu nghề nghiệp theo đuổi trong tương lai.
Là một người đã nghiên cứu rất kĩ về giá trị của bằng cấp trước khi quyết định bỏ học đại học, tôi muốn chia sẻ với mọi người hai khía cạnh trong vấn đề này. Tuy nhiên, nó có thể thay đổi tùy vào quan điểm của bạn.
Trước khi nói đến 10 bằng cấp vô giá trị nhất trong trường đại học, chúng ta hãy cùng điểm qua những lỗ hổng lớn khi bắt đầu theo đuổi học một bằng cấp nhé!
Lầm tưởng về sự an toàn
Từ khi còn bé, chúng ta luôn được hứa hẹn về sự ảo tưởng của những “tấm vé vàng“. Chúng ta được khuyên là nên có một tấm bằng đại học thì cơ hội sẽ dễ dàng đến với chúng ta hơn.
Điều này có thể đúng trong 30 đến 40 năm trước đây, khi mà chỉ có 26% số lao động trung lưu có bằng cấp. Nhưng ngày nay lại khác, hầu như tất cả mọi người đều có bằng đại học (trừ thạc sĩ), do đó bằng cấp ngày càng trở thành một mặt hàng chứ không phải là một tài sản đáng giá như trước nữa.
Và kết quả là, “tấm vé vàng” đầy hứa hẹn sẽ ít mang đến công việc như chúng ta mong muốn sau khi tốt nghiệp. Theo Bộ Lao động Hoa Kỳ, 53,6% trong số những sinh viên tốt nghiệp đại học ở độ tuổi dưới 25 hoặc là thất nghiệp hoặc thiếu việc làm.
Không có mục tiêu rõ ràng
Điều này có thể hơi khó nghe đối với một số người nhưng hầu hết các giáo sư, giảng viên đại học đều không đáp ứng được những lợi ích tốt nhất dành cho sinh viên. Có hai lý do để giải thích cho điều này:
Đầu tiên là số lượng thầy cô giáo và sinh viên là hoàn toàn tỉ lệ nghích với nhau: có khi một giảng đường chứa đến hơn 500 sinh viên nhưng chỉ có duy nhất một giáo viên. Điều này dẫn đến việc mối quan hệ thầy trò trở nên khó khăn hơn, làm cho sinh viên chỉ nhận được những lời khuyên chung chung và không cụ thể từ các giáo sư.
Lý do thứ hai là hầu hết các giáo sư đều ưu tiên việc nghiên cứu, tìm hiểu về một vấn đề nào đó hơn là giảng dạy cho sinh viên để có thể đáp ứng được nhu cầu công việc sau này. Nhiều giáo viên sử dụng các thiết bị và các nguồn lực cho việc nghiên cứu riêng của họ và chỉ xem việc dạy học như một phần trong hợp đồng mà thôi. Và tất nhiên thật khó để có được kết quả tốt.
Những lực chọn thay thế tốt hơn
Tin tốt đối với tất cả các bạn về điều này: bạn đang tự kiểm soát được. Có nhiều sự lựa chọn và cơ hội tốt hơn trước, từ kinh nghiệm thực hành thực tế đến việc thúc đẩy tham gia những cộng đồng xã hội mới, thậm chí bằng cấp chỉ như một danh sách để tiếp tục thực hiện.
Với mỗi bằng cấp vô ích mà tôi đề cập dưới đây, tôi sẽ chia sẻ thêm những giải pháp giúp bạn có thể khám phá nhiều thứ hơn trong hành trình 4 năm đại học của mình.
1. Quảng cáo
Don Draper có thể là “người đàn ông” trở lại trong năm 1960. Tuy nhiên, với sự thay đổi không ngừng của công nghệ, ngành công nghiệp quảng cáo đang phát triển nhanh hơn bao giờ hết. Nguyên nhân chính của việc này là chúng ta không còn sống trong thời đại quảng cáo bằng bảng hay biểu ngữ nữa. Ngày nay, người tiêu dùng hoàn toàn có thể có được tất cả. Chúng ta có thể lựa chọn những gì chúng ta quan tâm và điều chỉnh chúng theo ý mình.
Giải pháp: Luôn đi trước những xu hướng truyền thông mới và học hỏi tất cả mọi thứ có thể, từ các mạng xã hội mới đến các kênh tiếp thị,… Hãy trở thành một chuyên gia và chia sẻ các kết quả thực tế mà bạn nhận được với nhà tuyển dụng hoặc khách hàng tiềm năng. Kết quả có được sẽ rất đáng ngạc nhiên đấy.
2. Âm nhạc
Âm nhạc khác với quảng cáo bởi âm nhạc có thể trường tồn với thời gian. Tuy nhiên, bản thân âm nhạc chỉ có thể là lý thuyết.
Nếu ước mơ của bạn là một ngày nào đó sẽ trở thành một nhạc sĩ chuyên nghiệp thì việc học về lịch sử, nguyên lý âm nhạc và nhạc cụ sẽ không giúp bạn đạt được thành công nhanh chóng. Malcolm Gladwell đã từng khẳng định trong cuốn sách “The outlier” của ông là điều khiến The Beatles trở thành một trong những ban nhạc lớn nhất trong lịch sử là đã dành 10.000 giờ tập luyện trong những ngày đầu thành lập.
Giải pháp: Nếu muốn trở thành một nghệ sĩ trong bất kì ngành công nghiệp nào, từ nhạc sĩ, ca sĩ hay diễn viên hài thì hãy dành thời gian để luyện tập thật nhiều. Hình thành ban nhạc của riêng mình. Đừng chỉ là một chuyên gia về lý thuyết âm nhạc, hãy tìm mọi cơ hội để có được trên sân khấu và trở thành người nghệ sĩ thực thụ.
3. Công nghệ máy tính
Công nghệ luôn luôn đi trước giáo dục truyền thống. Điều này đem đến một mâu thuẫn lớn nếu bạn đang cố gắng để bắt kịp xu hướng mới nhất – điều giúp bạn có được công việc dễ dàng hơn ở những công ty tầm cỡ sau khi tốt nghiệp. Hãy xác định rõ đích đến cuối cùng của bản thân. Bạn đang tìm hiểu máy tính làm việc như thế nào hay tìm cách để được tuyển dụng vào Google – trang mạng lớn nhất thế giới?
Giải pháp: Giả sử bạn đang học cách lập trình, vậy tại sao bạn không học thêm trên các trang miễn phí như Codeacademy hoặc Treehouse? Hãy học thêm thật nhiều để có thể bắt kịp xu hướng công nghệ hiện nay và áp dụng nó để xây dựng trang web của riêng bạn nhé!
4. Viết sáng tạo (Creative Writing)
Nếu bạn đang tìm cách để thể hiện tư duy sáng tạo của bản thân thì bằng cấp không hề thể hiện điều đó. Hầu hết, các giáo sư sẽ cau mày khi đọc tiểu thuyết hiện đại, họ sẽ dạy cho bạn biết một cuốn tiểu thuyết đã được viết như thế nào vào những năm 1800.
Giải pháp: Hãy bắt đầu blog của riêng bạn. Điều này không chỉ giúp bạn có được kinh nghiệm thực tế mà còn giúp bạn nhận được thông tin phản hồi ngay lập tức từ người đọc. Nếu biết cách quản lý và xây dựng một lượng bạn đọc đủ lớn, bạn sẽ nhận được kết quả “ngọt ngào“, thậm chí bạn có thể sẽ có đủ tiền để trở thành ông chủ của chính mình đó!
5. Triết học
Triết học chắc chắn nằm trong danh sách những bằng cấp vô dụng nhất. Tuy nhiên, điều này không phủ nhận tầm quan trọng của triết học, theo như các nhà tư tưởng có tầm ảnh hưởng như Tim Ferriss sử dụng nhà triết học xtôic như một khuôn khổ dành cho việc đưa ra quyết định tốt hơn. Vấn đề là cách dạy Triết học. Các giáo sư luôn chọn chủ đề lý thuyết của các chủ nghĩa để khuấy động cuộc tranh luận mà hiếm khi áp dụng nó vào cuộc sống hằng ngày.
Giải pháp: Những cuốn sách có sẵn như “The Obstacle is the Way“, khá thực tế sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định tốt hơn trong cuộc sống. Nếu muốn tìm hiểu thêm về lịch sử của Triết học, cũng có hàng trăm cuốn sách hay về triết học có sẵn để bạn lựa chọn.
6. Truyền thông
Nếu bạn cần một bằng truyền thông để chứng minh bản thân có thể giao tiếp được thì việc học đại học sẽ không giúp bạn có đầy đủ những trải nghiệm. Đại học là nơi bạn khám phá những kỹ năng giao tiếp cần thiết để nuôi dưỡng các mối quan hệ, phát triển khả năng giao tiếp với những người mới, học cách khám những điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Bạn sẽ học được nhiều hơn nếu mở lòng mình để gặp những người mới hơn là dành ra 4 năm để tìm hiểu cách làm thế nào để nói chuyện.
Giải pháp: Tạo ra các nội dung âm thanh và video cho riêng mình. Hãy tìm một chủ đề mà bạn hứng thú và bắt đầu phỏng vấn mọi người. Nghe có vẻ hơi vô lý nhưng các nhà truyền thông nổi tiếng trên thế giới không phải là những nhà hùng biện giỏi nhất. Thay vào đó, những người có thể đặt câu hỏi thú vị và luôn biết cách lắng nghe người khác mới là những nhà truyền thông tốt nhất.
7. Giáo dục
Bạn muốn trở thành một giáo viên tuyệt vời, có tầm ảnh hưởng để chia sẻ thông điệp của mình tới sinh viên? Vâng, bạn hẳn sẽ thất vọng khi biết rằng hầu hết giáo viên chỉ nhận được một mức lương danh nghĩa so với giá trị thực mà họ mang lại. Tại sao bạn không được trả tiền cho những giá tri bạn mang lại, trong khi nó có khả năng ảnh hưởng đến hàng triệu học sinh trên toàn đất nước?
Giải pháp: Ngày nay, bất cứ ai cũng đều có thể trở thành một giáo viên. Bạn có thể chia sẻ một kỹ năng thực tế, dạy người ta làm thế nào để chụp được một bức ảnh đẹp, làm sao để học một ngôn ngữ mới và có thể là hơn nữa bằng cách tạo kênh Youtube riêng rồi tạo ra khóa học trực tuyến của riêng mình hoặc đăng ký một lớp giảng dạy. Các cơ hội phát triển là vô vàn cho việc giảng dạy trực tuyến.
8. Ngôn ngữ
Toàn cầu hóa đang tăng theo cấp số mũ nên việc học một ngôn ngữ mới không chỉ là một dấu cộng lớn trong CV của bạn mà nó còn trở thành một điều vô cùng cần thiết. Mặc dù học ngôn ngữ mới là rất quan trọng nhưng bạn không nhất thiết phải bỏ ra thời gian để tìm hiểu lịch sử và văn hóa của ngôn ngữ đó từ một chuyên gia không phải là người bản địa bởi trong thực tế, bạn sẽ không bao giờ áp dụng mớ lý thuyết đó vào đời thực cả.
Giải pháp: Giống như ngành khoa học máy tính, bạn không cần phải học một ngôn ngữ từ trong ra ngoài trong khi mục đích chỉ để nói trôi chảy. Có những ứng dụng học tập ngôn ngữ mới như Rype – nơi bạn chỉ cần bỏ ra 0,1% khoản tiền học đại học là bạn đã được dạy bởi huấn luyện viên bản địa với 1 thầy – 1 trò, thay vì ngồi trên giảng đường với 300 học sinh khác.
9. Tư pháp hình sự
Hầu hết, những sinh viên muốn có được tấm bằng này là vì muốn trở thành cảnh sát, thám tử hay luật sư. Nếu bạn nằm trong số những người này thì việc kiếm một tấm bằng tư pháp hình sự không phải là cách hay. Theo BLS, sĩ quan, cảnh sát và thám tử không nhất thiết phải có một tấm bằng cao hơn tấm bằng tốt nghiệp cấp 3 bởi hầu hết các kiến thức thực tế học viên có được là nhờ quá trình đào tạo trong khi làm việc.
Giải pháp: Nếu mục tiêu của bạn là bước vào ngành luật thì sẽ có nhiều cách tốt hơn để bạn thực hiện được nó. Trong thực tế, Chuyên gia trường luật – Ann Levine nói rằng Tư pháp hình sự không được xem là ngành nổi bật trong các trường luật lớn. Thay vào đó, Levine đưa ra một tấm bằng về khoa học chính trị, yêu cầu có sự nghiên cứu, suy nghĩ nghiêm túc và óc phân tích của sinh viên.
10. Doanh nhân
Học kinh doanh thông qua một cuốn sách giáo khoa cũng giống như việc ngồi xem video dạy cách đi xe đạp vậy, trong khi bạn lại không hề có cơ hội thử nó. Lời khuyên này xuất phát từ kinh nghiệm cá nhân. Mọi doanh nhân thành đạt đều sẽ nói với bạn rằng: kinh doanh không thể dạy được mà nó có được từ những trải nghiệm. Những rủi ro và những cuộc đấu tranh tâm lý đều không thể được dạy từ bất kì cuốn sách nào mà chúng đến từ “chiến trường kinh doanh“.
Giải pháp: Cách làm đơn giản nhất bây giờ là hãy bắt đầu việc kinh doanh riêng của bạn. Có thể là một doanh nghiệp nhỏ mới thành lập hay đơn giản chỉ là bán hàng trên Ebay. Chính những việc làm này sẽ giúp bạn có được những bước đi cụ thể hơn trong hành trình kinh doanh của mình.
Lời kết
“Lên ý tưởng thì dễ nhưng việc thực hiện ý tưởng đó mới là khó, nó giống như việc phân biệt người tốt với người xấu vậy.” – Sue Grafton
Mặc dù có nhiều điều được đề cập trong bài viết này nhưng kinh nghiệm khi đi học đại học vẫn là một thứ gì đó đáng được trân trọng và giữ gìn. Đương nhiên, bạn sẽ học được rất nhiều thứ từ môi trường bên ngoài hơn là chỉ ngồi trong lớp học.
Vì thế, hãy suy nghĩ về những gì ý định, mục tiêu cuối cùng mà bạn thật sự muốn hoàn thành. Nơi nào bạn sẽ tìm thấy mình trong 4 – 5 năm sau khi tốt nghiệp? Làm thế nào để tấm bằng đại học giúp bạn đạt được điều đó? Đây có phải tấm bằng mà nhà tuyển dụng đang tìm kiếm? Hay cụ thể hơn là các kỹ năng mà bản thân bạn muốn phát triển cải thiện?
Điều quan trọng nhất là hãy sử dụng quãng thời gian đại học để khám phá bản thân, chấp nhận rủi ro và nhận ra điểm mạnh, điểm yếu của chính mình. Đó là quãng thời gian duy nhất bạn có thể tự do để đưa ra quyết định mạo hiểm mà không e ngại bất cứ điều gì. Đại học có thể trở thành nơi có những trải nghiệm tuyệt vời nhất trong cuộc đời của bạn. Còn tấm bằng chỉ là một phần trong nó mà thôi.
