EN |
VN
Tôi lớn lên trong một ngôi nhà “đa ngôn ngữ” và sống ở nước ngoài gần như cả tuổi thơ – một đứa trẻ mà người ta vẫn thường gọi là “Third Culture Kid” (TCK – những đứa trẻ sống phần lớn thời gian ở một quốc gia, một nền văn hóa khác ngoài quốc gia gốc của bố mẹ). Đến khi trưởng thành, tôi để ý thấy mọi người thường nói với nhau rằng tôi trở nên thú vị hơn chỉ bởi vì tôi có thể dễ dàng chuyển đổi giữa hai ngôn ngữ khi nói chuyện.
– Tỉ lệ có bằng đại học của TCK gấp 4 lần so với trẻ em bình thường, 81% vs 21%.
– Tỉ lệ có bằng cao học của TCK gấp 8 lần so với trẻ bình thường, 40% vs 5%.
– TCK thường có xu hướng làm chủ hoặc làm về y tế, giáo dục, làm chuyên gia.
– TCK không thích làm trong các cơ quan nhà nước hoặc không chấp nhận việc bố mẹ đặt đâu con làm đấy.
– 90% TCK cảm thấy khác biệt so với những bạn bè cùng tuổi.
– 90% TCK sẵn sàng tiếp thu văn hóa, con người, những điều mới mẻ hơn người bình thường.
– 80% TCK cảm thấy thoải mái và dễ dàng trong giao tiếp với bất kỳ người nào khác.
– Tỉ lệ li dị giữa những TCK ít hơn so với những người bình thường, tuy nhiên, TCK thường lập gia đình muộn.
– TCK tuổi teen thường chững chạc hơn so với trẻ bình thường, tuy nhiên trước 20 tuổi thì tính tình lại trẻ con hơn.
Tổng thống Mỹ Barrack Obama là một TCK điển hình!
Gần đây, tôi đã phát hiện ra được nhiều bằng chứng khoa học lý giải tạo ra bạn dường như trở nên thông minh hơn, sáng tạo hơn hoặc hấp dẫn hơn khi biết nói nhiều hơn một ngôn ngữ. Dưới đây là một vài lý do thú vị đó.
1. Phát triển trí nhớ tốt hơn
Các nhà nghiên cứu nhận thấy nhiều tác động tích cực của việc biết nói nhiều ngôn ngữ đối với não bộ. Trước hết, biết hai ngôn ngữ sẽ giúp chúng ta xử lý thông tin từ môi trường xung quanh hiệu quả hơn, nghĩa là khả năng tiếp nhận và học hỏi của bạn nhanh hơn. Tiếp theo, những đứa trẻ biết nói ngoại ngữ thứ hai có trí nhớ ngắn hạn – Working memory tốt hơn điển hình trong so sánh với các trẻ chỉ nói được một thứ tiếng.
Thế còn người trưởng thành thì sao, đừng lo lắng! Mặc dù trí nhớ ngắn hạn được phát triển trong giai đoạn đầu đời và đến tuổi trưởng thành thì việc học thành thạo một ngôn ngữ mới có vẻ khó hơn nhưng bạn vẫn có thể nhận được nhiều lợi ích tích cực từ quá trình học tập.
2. Nâng cao năng lực não bộ
Thành thạo nhiều hơn một ngôn ngữ sẽ nâng cao chức năng của não bộ thông qua việc thử thách trí não làm việc với nhiều hệ thống ngôn ngữ khác nhau, do đó, cũng sẽ góp phần thúc đẩy khả năng “Negotiation meaning” (hiểu một cách nôm na là quá trình “đàm phán nghĩa”, cụ thể, mọi người cố gắng hiểu một cách rõ ràng thông điệp muốn truyền tải của nhau. Yêu cầu làm rõ vấn đề, sử dụng các từ ngữ khác để diễn tả lại và xác nhận điều mà bạn nghĩ rằng bạn đã hiểu là tất cả các chiến thuật của quá trình “đàm phán nghĩa”) trong nhiều công việc yêu cầu phải giải quyết vấn đề khác.
Từ quan điểm khoa học, chuyển đổi giữa các ngôn ngữ khác nhau sẽ kích thích phần vỏ não trán trước lưng bên (dorsolateral prefrontal cortex) – phần não chịu trách nhiệm giải quyết vấn đề, “đa nhiệm” và tập trung vào những thứ quan trọng trong khi lọc các thông tin không liên quan.
Những người đa ngôn ngữ cũng có thể dồn sự chú ý tốt hơn vào những người xung quanh và phân tích nó. Kỹ năng này xuất phát từ việc có thể nhận biết được ngôn ngữ gì đang được nói nên một người có thể nhanh chóng chuyển đổi giữa nhiều ngoại ngữ trong khi giao tiếp.
Biết được hai ngôn ngữ cũng làm cho bạn trở nên sáng tạo hơn vì bạn có nhiều khả năng hơn trong việc hiểu các vấn đề như cú pháp, cách nói ẩn dụ và hình thái thu từ – những thứ góp phần tăng các kỹ năng sáng tạo và cho phép chúng ta “nghĩ ra ngoài chiếc hộp” (think out of the box) khi đối mặt với các thông tin phức tạp. Nói chung, biết nhiều thứ tiếng sẽ cho phép bạn khai thông các vùng não chịu trách nhiệm sáng tạo mà không được sử dụng không giống như những người chỉ biết tiếng mẹ đẻ.
Một nghiên cứu khác đến từ Học viện Khoa học Quốc gia (National Academy of Sciences) cũng phát hiện ra rằng những đứa trẻ “đa ngôn ngữ” ngay từ khi mới ra đời giành được thêm nhiều lợi ích liên quan đến nhận thức. Các nhà khoa học đã tiến hành kiểm tra các em bé dưới 7 tháng tuổi bằng cách sử dụng audio và thay đổi các góc nhìn để phân tích khả năng nhận thức của chúng trong so sánh với các trẻ “monolingual” (chỉ biết nói một thứ tiếng).
Trẻ sẽ được nghe một Audio Cue (hiệu ứng âm thanh được chơi để “đánh thức” người nghe) trước khi được xem một con rối xuất hiện trên màn hình – coi như là món quà cho chúng (được sử dụng nhằm mục đích kích thích thị giác). Hành động này được lặp lại nên trẻ có thể dự đoán trước được món quà tiếp theo. Những món quà cũng được hiển thị ở các màn hình đối diện sau khi audio được phát. Kết quả thí nghiệm này chứng minh rằng trẻ “đa ngôn ngữ” có khả năng thích nghi nhanh hơn với các màn hình và cũng có những phản ứng nhanh hơn.
Một nhóm người trưởng thành khác cũng đã được kiểm tra học tiếng Tây Ban Nha với phụ đề tiếng tiếng Ban Nha và tiếng Anh. Những người tham gia biết ngôn ngữ khác ngoài hai thứ tiếng này cho thấy họ chọn và ghi nhớ từng câu nhanh hơn trong so sánh với những người chỉ biết một ngôn ngữ (Tây Ban Nha hoặc Anh). Điều này một lần nữa chứng minh tác động tích cực của “đa ngôn ngữ” khi xét đến trí nhớ và khả năng nhận thức nói chung.
3. Hạn chế khả năng mắc bệnh Alzheimer và chứng mất trí
Theo Brain Gold – một nhà thần kinh học tại Đại học Kentucky College of Medicine ở Lexington, biết được 2 ngôn ngữ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và chứng mất trí.
Khi thực hiện một bài test đối với những người có khả năng nói thành thạo nhiều thứ tiếng, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng họ làm tốt hơn các công việc yêu cầu phân loại màu sắc và hình dạng trong so sánh với người “monolingual”. Ngoài ra, khi tiến hành theo dõi các quá trình xử lý xảy ra trong não bộ bằng máy quét, họ cũng nhận thấy bộ não của người chỉ biết một thứ tiếng phải hoạt động “vất vả” hơn để hoàn thành một công việc trong khi bộ não của người “đa ngôn ngữ” lại làm việc rất hiệu quả.
Duy trì sức mạnh của bộ não khi đã có tuổi sẽ giúp bạn bảo vệ cơ thể chống lại chứng mất trí nhớ do tác động của bệnh Alzheimer và các hội chứng mất trí khác.
4. Phát triển các mối quan hệ với người khác tốt hơn
Ngoài một sự thật hiển nhiên là có khả năng chuyển đổi nhiều ngôn ngữ sẽ dễ dàng hơn trong việc xây dựng mối quan hệ với mọi người trên thế giới và cuốn hút người khác thì còn có một tác động tuyệt vời khác đằng sau nó mà không dễ phát hiện.
Trong một báo cáo của mình, Susan Ervin-Tripp đến từ Đại học California đã ghi chú rằng “Khi chúng ta đang ở trong những tình huống đòi hỏi phải thay đổi ngôn ngữ thì một cảm giác rất mạnh về sự chuyển đổi của giá trị và cảm xúc cũng xuất hiện. Một số người “đa ngôn ngữ” còn cho thấy họ có hai tính cách”. Quả thật, số lượng lớn người biết nói nhiều thứ tiếng đều thừa nhận điều này.
Phần lớn, đó là bởi vì một thực tế rằng đa ngôn ngữ có tác động tới cách chúng ta nghĩ, từ việc lựa chọn từ vựng để mô tả về thế giới xung quanh cho tới bị ảnh hưởng bởi những nền văn hóa khác nhau mà chúng ta tham gia. Đây là một điều rất tuyệt vời vì biết nói nhiều thứ tiếng sẽ cải thiện khả năng hiểu người khác của bạn, trở nên đồng cảm hơn và giao tiếp tốt hơn. Do đó, góp phần cải thiện rất đáng kể mối quan hệ của chúng ta với những người khác.
Ngôn ngữ là một công cụ tuyệt vời để giúp chúng ta hiểu biết hơn về đạo đức, niềm tin, đam mê và nỗi thống khổ của người khác.
5. Triển vọng nghề nghiệp tốt hơn
Có nhiều hơn một ngôn ngữ được ghi vào đơn xin việc sẽ giúp bạn có cơ hội được mời phỏng vấn lớn hơn các ứng viên khác. Theo một cuộc khảo sát gần đây được thực hiện tại Mỹ thì những người “đa ngôn ngữ” có xu hướng giành được nhiều hơn ít nhất 7.000 USD mỗi năm trong so sánh với bạn bè của họ có cùng số năm kinh nghiệm làm việc nhưng chỉ biết một thứ tiếng.
Lý do rất đơn giản: Không có nhiều người “đa ngôn ngữ”, do đó người được chọn sẽ có “giá trị” cao hơn.
Ở Canada (một đất nước đa ngôn ngữ), nhiều người nói được hai ngôn ngữ chính thống là Anh và Pháp. Họ có thu nhập lớn hơn 7 – 8% so với người “monolingual”.
6. Trở nên hấp dẫn hơn
Đối với những người biết nói nhiều thứ tiếng khi giao tiếp, họ luôn có điểm gì đó rất đặc biệt.
Khảo sát mới đây cũng cho thấy người “đa ngôn ngữ” cuốn hút hơn so với những người khác. Hơn 79% người tham gia khảo sát trên khắp toàn cầu đồng ý rằng một người biết nói thứ tiếng thứ hai ngay lập tức sẽ khiến người khác chú ý. Tuy nhiên, đó chỉ là khoảnh khắc nhất thời. Chỉ có một vài ngôn ngữ nhất định mới có thể tạo ra hiệu ứng kỳ diệu đó. Pháp, Ý, Tây Ban Nha và Anh không tạo được nhiều bất ngờ cho người đối diện và tiếng Hàn là ngôn ngữ nằm ở cuối danh sách các ngôn ngữ “sexy” nhất.
7. Bạn trở thành một “Traveler” đích thực
Một trong những điểm khác biệt nhất giữa “Traveler” (người lữ hành) và “Tourist” (người đi du lịch) đó là khả năng kết nối nhanh chóng với người địa phương và hiểu sâu hơn về văn hóa của cư dân bản địa. Trong khi đó, người đi du lịch đơn giản chỉ là đi du lịch, thưởng thức thắng cảnh và tận hưởng cảm giác thư giãn mà thôi.
Biết nói ngôn ngữ địa phương, ít nhất chỉ vài từ sẽ mở ra cho bạn nhiều cánh cửa khám phá thế giới hơn và kết nối với mọi người theo những cách hoàn toàn khác.
Vậy thì còn chần chờ gì nữa, lên kế hoạch và bắt tay vào hành trình chinh phục thêm một ngôn ngữ nữa nhé!
