EN |
VN
Agency problem là gì? Agency problem là vấn đề đại diện, đề cập đến mâu thuẫn xảy ra khi người thừa hành (đại diện) không làm những gì mang lại lợi ích tốt nhất cho người ủy nhiệm.
Chẳng hạn, CEO của một công ty lớn chịu trách nhiệm điều hành nó. Họ là người đại diện cho các cổ đông. Vấn đề đại diện nảy sinh khi lợi ích của CEO không phù hợp với lợi ích của cổ đông.
Nguyên nhân dẫn đến agency problem là gì?
Có nhiều lý do dẫn đến vấn đề đại diện nhưng phổ biến nhất là do sự thiếu quan tâm đến việc tối đa hóa tài sản của người ủy nhiệm.
Ví dụ, các cổ đông thường đầu tư vào một công ty để thu được nhiều lợi nhuận nhất và một doanh nghiệp không cung cấp giá trị được coi là không thành công. Nguyên nhân dẫn đến việc không đáp ứng được yêu cầu của cổ đông (mặc dù có lãi) có thể là do tư lợi của người quản lý. Trong những trường hợp như vậy, các cổ đông nên được ưu tiên.
Nói cách khác, agency problem nảy sinh là vì quyền lợi và ưu tiên của bên đại diện có thể khác với quyền lợi của bên ủy nhiệm.
Mặt khác, vấn đề đại diện phát sinh còn là do thông tin không cân xứng và hợp đồng không đầy đủ. Việc che đậy thông tin ngăn cản bên ủy nhiệm giám sát hoàn hảo bên đại diện và hợp đồng không đầy đủ khiến cả hai bên không thể xác định được điều gì sẽ xảy ra. Do đó, bên ủy nhiệm không thể đảm bảo rằng bên đại diện luôn chọn hành động mà họ mong muốn.
“Agency problem là tình huống xung đột lợi ích vốn có trong tất cả các mối quan hệ, trong đó bên được ủy quyền không hoạt động vì lợi ích tốt nhất của bên ủy quyền”.
Sự khác nhau giữa agent cost và agency problem là gì?
Agent cost là chi phí đại diện, là chi phí phát sinh do vấn đề đại diện.
Chi phí đại diện là chi phí mà bên ủy nhiệm phải chịu để giảm hoặc loại bỏ vấn đề đại diện. Nó như một động cơ giúp cho bên đại diện hành động vì lợi ích tốt nhất của bên ủy nhiệm cũng là cách giám sát hành động của bên đại diện để đảm bảo sự trung thực. Nói cách khác, agent cost được xem là cách để ngăn chặn các vấn đề đại diện trong doanh nghiệp.
Có ba loại chi phí đại diện chính
– Chi phí xảy ra do áp dụng các phương pháp giám sát hành động của ban lãnh đạo như phí sử dụng kiểm toán viên độc lập;
– Chi phí phát sinh do thành lập các bộ phận của công ty nhằm hạn chế ban lãnh đạo phân hóa lợi ích của cổ đông;
– Chi phí cơ hội xảy ra khi các cổ đông mất thời gian để đạt được sự đồng thuận trước khi đồng ý cho ban lãnh đạo hành động.
Các chi phí đại diện này được sử dụng như thế nào?
Để ngăn chặn vấn đề đại diện, điều đầu tiên là gắn liền lợi ích của ban lãnh đạo với việc tối đa hóa tài sản của các cổ đông hoặc hiệu quả hoạt động của công ty. Ban lãnh đạo công ty có thể được trao một số cổ phần. Nhờ đó, ban lãnh đạo cũng sẽ trở thành cổ đông, khi đó nhu cầu và lợi ích của họ trở nên tỉ lệ thuận với các cổ đông khác.
Ban lãnh đạo có thể được cung cấp quyền mua cổ phiếu với mức giá ưu đãi. Điều này tạo động lực cho ban lãnh đạo quan tâm đến việc tối đa hóa tài sản của cổ đông vì họ sẽ có thể thu lợi từ việc này cho cá nhân bằng cách mua cổ phiếu được đánh giá cao vào một thời điểm nào đó trong tương lai với mức giá mua thấp hơn.
Để gắn lợi ích của ban lãnh đạo với kết quả hoạt động của công ty, họ có thể được đánh giá dựa trên khả năng đạt được một số biện pháp nhất định như EPS (lợi nhuận sau thuế của một cổ phiếu). Cổ phiếu hiệu suất hoặc thưởng tiền mặt có thể được trao cho ban lãnh đạo khi đáp ứng các biện pháp hoạt động cụ thể.
Các cách khác giúp giảm thiểu vấn đề đại diện trong doanh nghiệp là áp lực mà cổ đông đặt ra đối với ban quản lý và những tác động tiêu cực sẽ trở thành hiện thực nếu ban lãnh đạo không thể đáp ứng kỳ vọng của cổ đông.
Một yếu tố khác giúp giảm thiểu vấn đề đại diện trong các công ty là mối đe dọa tiếp quản bởi một cá nhân, nhóm hoặc công ty tin rằng họ có thể quản lý tốt hơn. Điều này một động lực để ban lãnh đạo làm việc chăm chỉ hơn trong việc đáp ứng nhu cầu của cổ đông.
Các đại diện có thể áp dụng các thủ tục và phương pháp kế toán mang lại kết quả kế toán thuận lợi và có thể tối đa hóa sự giàu có của chính họ theo các chương trình khuyến khích khen thưởng. Thành lập ủy ban kiểm toán là một cách để giảm thiểu vấn đề đại diện này khi các ủy ban kiểm toán hiệu quả nâng cao chất lượng và uy tín của báo cáo tài chính đã được kiểm toán; hỗ trợ công việc của ban giám đốc, chịu trách nhiệm bảo vệ và thúc đẩy lợi ích của các cổ đông.
Với sự giải thích rõ ràng trên đây, hi vọng bạn đã hiểu cơ bản agency problem là gì. Để hiểu nghĩa của các thuật ngữ kinh tế khác, hãy truy cập ngay vào Masterskills nhé.
Tiến Huy
