Kiểm tra hải quan (Customs inspection) là gì? Đặc trưng của kiểm tra hải quan

Kiểm tra hải quan (Customs inspection)

Khái niệm

Kiểm tra hải quan trong tiếng Anh là Customs inspection.

Theo Công ước Kyoto, kiểm tra hải quan được hiểu là các biện pháp do hải quan áp dụng nhằm đảm bảo sự tuân thủ pháp luật Hải quan.

Theo đó, nội dung chính của nghiệp vụ kiểm tra hải quan bao gồm:

– Kiểm tra tư cách pháp lí của người làm thủ tục hải quan

– Kiểm tra tính đầy đủ, hợp lệ, hợp pháp của bộ hồ sơ hải quan

– Kiểm tra đối chiếu thực tế hàng hóa và chứng từ kèm theo

– Kiểm tra quá trình chấp hành pháp luật của chủ hàng.

Theo Luật Hải quan Việt Nam, kiểm tra hải quan là việc kiểm tra hồ sơ hải quan (gồm tờ khai và các chứng từ liên quan) và kiểm tra thực tế hàng hóa, phương tiện vận tải do cơ quan hải quan thực hiện.

Đặc trưng của kiểm tra hải quan

– Một là, đối tượng của kiểm tra hải quan là tất cả hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh (dù hàng hóa đó có phải tính thuế hay không), phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh

– Hai là, chủ thể thực hiện kiểm tra hải quan là cơ quan hải quan. Do vậy, kiểm tra hải quan thực chất là hoạt động đánh giá, thẩm định có tính chất công quyền, là hoạt động của cơ quan quản lí nhà nước trong lĩnh vực hải quan

– Ba là, phương thức (cách thức) kiểm tra hải quan có thể kiểm tra trước khi thông quan, kiểm tra trong quá trình thông quan và kiểm tra sau thông quan

– Bốn là, phương tiện, công cụ kiểm tra hải quan, có thể kiểm tra trực tiếp bằng người bởi các cán bộ kiểm hóa của cơ quan hải quan bằng các thiết bị khoa học kĩ thuật như máy soi, thiết bị vật dụng kiểm tra, cân điện tử… hoặc có thể bằng chó nghiệp vụ.

– Năm là, mục đích của kiểm tra hải quan, thẩm định lại tính trung thực, chính xác hành vi khai hải quan của người khai hải quan. Hay nói cách khác kiểm tra hải quan nhằm đánh giá sự tuần thủ pháp luật hải quan của các tổ chức, cá nhân thực hiện xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh phương tiện vận tải.

Vai trò của kiểm tra hải quan

– Nghiệp vụ kiểm tra hải quan giúp cơ quan hải quan thực hiện chức năng quản lí nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài.

– Với mục đích thẩm định tính trung thực, chính xác của hoạt động khai hải quan của chủ hàng, kiểm tra hải quan giúp cơ quan hải quan phát hiện được các hành vi gian lận thương mại, trốn lậu thuế, buôn lậu hàng hóa. Qua đó, hỗ trợ, phục vụ cống tác điều tra chống buôn lậu hay còn gọi hoạt động kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan

– Kiểm tra hải quan góp phần kiểm tra thực hiện chính sách thương mại gồm chính sách mặt hàng (chính sách quản lí xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa), chính sách đầu tư, chính sách thuế…

– Cũng bằng các hoạt động kiểm tra hải quan, vấn đề an ninh quốc gia, an ninh môi trường, an ninh cộng đồng doanh nghiệp, an ninh dân cư được đảm bảo

– Thông qua công tác kiểm tra hải quan ý thức tuân thủ pháp luật hải quan nói riêng và ý thức tuân thủ pháp luật nói chung sẽ được nâng cao đối với chủ hàng và cả công chức hải quan.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Hải quan cơ bản, NXB Tài chính)