Lãnh đạo trong môi trường đa văn hoá

Một số tổ chức chỉ có những người đến từ một nền văn hoá, nhưng không ít nơi thuê người từ nhiều nền văn hoá khác nhau. Sâu xa hơn, tác động của toàn cầu hoá khiến cho đối tác của nhiều công ty không chỉ là những tổ chức bên ngoài mà còn là chính các bộ phận trong tổ chức của mình.

Vì những lý do này, các nhà lãnh đạo trong thế kỷ 21 cần phải thành thạo việc quản lý nguồn nhân lực đa văn hoá. Họ cần nhanh chóng nắm bắt đặc điểm của các nền văn hoá, bởi nó có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành hành vi.

Các nhà lãnh đạo cũng cần biết cách xây dựng văn hoá tích cực và phù hợp với hướng phát triển của tổ chức. Nếu không làm được điều này, họ sẽ không có được những đối tác và nhân viên tốt nhất, và cũng không thể nhờ đến những sức mạnh mà văn hoá mang lại.

Văn hoá diễn ra ở các cấp độ khác nhau. Một mặt, các cá nhân bị tác động bởi nền tảng đạo đức, chủng tộc, tôn giáo và quốc gia. Mặt khác, họ bị ảnh hưởng bởi những tiêu chuẩn, lý tưởng, giá trị và kinh nghiệm. Ở một cấp độ nào đó, họ bị tác động bởi văn hoá doanh nghiệp, tổ chức.

Đa văn hóa là gì?

Đa văn hóa (Multiculturalism) là một lý thuyết xã hội và chính trị, cũng như một phong trào xã hội, mà khuyến khích và thúc đẩy sự hiện diện và tôn trọng đối với nhiều văn hóa, giá trị và bản sắc đa dạng trong một xã hội hoặc cộng đồng. Đa văn hóa nhấn mạnh ý tưởng rằng các người dân từ các dòng dõi và nền văn hóa khác nhau có thể tồn tại và cống hiến cho xã hội mà họ sống mà không cần phải hòa nhập hoàn toàn hoặc “tiêu biểu” theo văn hóa chủ đạo.

Một số điểm quan trọng liên quan đến đa văn hóa bao gồm:

• Tôn trọng Đa dạng Văn hóa: Đa văn hóa thúc đẩy tôn trọng và sự đa dạng về văn hóa, xem đó là một tài nguyên quý báu và không làm nhạt nhòa giá trị của bất kỳ văn hóa nào.

• Chống Kỳ thị và Phân biệt chủng tộc: Đa văn hóa thường đi kèm với nỗ lực chống lại kỳ thị, phân biệt chủng tộc và bất bình đẳng trong xã hội. Thúc đẩy sự công bằng và sự bình đẳng cho tất cả mọi người, bất kể họ đến từ đâu hoặc thuộc về văn hóa nào.

• Tạo sự Hòa hợp và Tương tác: Đa văn hóa khuyến khích sự giao tiếp và tương tác giữa các nhóm và cộng đồng văn hóa khác nhau, thúc đẩy sự hòa hợp xã hội và sự hiểu biết giữa các cuộc sống, lối sống khác nhau.

• Bảo tồn Văn hóa Gốc: Đa văn hóa không đòi hỏi người tham gia bỏ bất kỳ khía cạnh nào của văn hóa gốc của họ. Thay vào đó, khuyến khích sự bảo tồn và phát triển văn hóa gốc cùng với việc hòa nhập vào xã hội lớn hơn.

• Challenges and Benefits (Thách thức và Lợi ích): Đa văn hóa có thể mang lại nhiều lợi ích cho xã hội như tạo ra sự đa dạng ý tưởng, nghệ thuật và kiến thức. Tuy nhiên, cũng có thể đối mặt với thách thức về sự xung đột văn hóa và khó khăn trong việc quản lý đa dạng.

Đa văn hóa thường được xem là một phần quan trọng của các xã hội đa dạng và đóng góp vào sự phát triển và tiến bộ của xã hội trong thế kỷ 21.

Môi trường đa văn hóa là gì?

Môi trường đa văn hóa là một thuật ngữ dùng để mô tả một môi trường hoặc cộng đồng mà trong đó có sự hiện diện của nhiều nền văn hóa, ngôn ngữ, và giá trị đa dạng. Nó thường xuất hiện trong các khu vực đô thị hoặc các cộng đồng có đa dạng dân tộc, sắc tộc, tôn giáo và quốc tịch.

Môi trường đa văn hóa thường mang lại một loạt lợi ích và thách thức cho cộng đồng. Lợi ích bao gồm việc mở rộng kiến thức và hiểu biết về các nền văn hóa khác nhau, tạo điều kiện cho sự tương tác và giao lưu giữa các cộng đồng, cũng như tạo ra một môi trường phong phú và sáng tạo. Đồng thời, môi trường đa văn hóa cũng đặt ra những thách thức như sự khác biệt trong ngôn ngữ, tôn giáo, thói quen và giá trị, gây ra sự không hiểu biết, sự phân chia và xung đột.

Để quản lý môi trường đa văn hóa, sự tôn trọng, sự đồng thuận và khả năng giao tiếp hiệu quả rất quan trọng. Việc tạo ra một môi trường chấp nhận và đồng cảm với sự đa dạng văn hóa là cần thiết để xây dựng một cộng đồng hòa bình và phát triển bền vững.

Các đặc điểm môi trường đa văn hóa

Văn hóa rất phức tạp và đa dạng. Tuy nhiên, lãnh đạo có thể định hình được văn hoá của khách hàng, đối tác hoặc nhân viên qua các điểm sau:

Biểu tượng

Với một tổ chức, biểu tượng có thể là tôn chỉ, lôgô, trang phục… Với một cá nhân, biểu tượng là lòng trung thành, chủng tộc và nền tảng đạo đức. Trang phục, điệu bộ và tôn giáo là một vài dẫn chứng về biểu tượng của những người ở các nền văn hóa khác nhau.

Hình mẫu

Các cá nhân hoặc các nhóm có những hình mẫu mà họ tôn thờ – những người tạo ra niềm tin và tinh thần cho họ. Những hình mẫu này có thể là những nhân vật huyền thoại hoặc có thể chính là cha mẹ, bạn bè, người hướng dẫn hoặc những người nổi tiếng trong nền văn hoá của họ.

Ngôn ngữ

Người ta có xu hướng phát triển một thứ ngôn ngữ chung. Nhưng cần chú ý đến phương ngữ, biệt ngữ, hay tiếng lóng của những người đến từ những nền văn hoá khác nhau này. 

Phong tục và tập quán

Đây có thể là những nghi thức, những ngày kỷ niệm để ghi nhớ các dấu mốc quan trọng. Với một tổ chức hoặc một nhóm, đó có thể là các sự kiện như một bữa tiệc hàng năm, một buổi trao thưởng, ngày dành cho những người sáng lập hay những ngày tương tự như thế. Với một cá nhân, đó có thể là phong tục đến một nơi nào đó thuộc về tôn giáo, tham dự các lễ hội hoặc có thể là cách người dành thời gian cho gia đình và bạn bè.

Những giá trị cốt lõi

Giá trị cốt lõi là trọng tâm cho sự tồn tại của cá nhân và tổ chức. Chúng xác định cách làm mọi việc, xác định các hành vi được xem là tốt hay xấu. Các nhà lãnh đạo phải hiểu được giá trị của con người nếu họ muốn xây dựng lòng tin và dẫn dắt một cách thực sự hiệu quả.

Làm thế nào để lãnh đạo tốt trong môi trường đa văn hóa?

Lãnh đạo trong môi trường đa văn hóa là một nhiệm vụ phức tạp và đòi hỏi những kỹ năng đặc biệt để quản lý sự đa dạng văn hóa và tạo ra môi trường làm việc hoà bình, hợp tác và đáng tin cậy. Một số yếu tố quan trọng trong việc lãnh đạo trong môi trường đa văn hóa:

1. Tôn trọng và đồng thuận: Lãnh đạo phải tôn trọng và đánh giá cao sự đa dạng văn hóa, ngôn ngữ, giá trị và quan điểm của các thành viên trong cộng đồng. Họ cần hiểu và chấp nhận sự khác biệt, đồng thời tạo điều kiện cho mọi người cảm thấy tự do và tự tin để chia sẻ ý kiến của mình.

2. Sự nhạy bén và linh hoạt: Lãnh đạo cần có sự nhạy bén để nhận biết và hiểu sâu hơn về các yếu tố văn hóa, xã hội và tôn giáo có ảnh hưởng đến thành viên trong tổ chức. Họ cũng cần linh hoạt trong việc thích ứng và đáp ứng đúng cách với các tình huống và mong đợi khác nhau từ các thành viên.

3. Giao tiếp hiệu quả: Lãnh đạo cần có kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ để truyền đạt thông điệp và ý kiến một cách rõ ràng và tôn trọng. Họ cần biết sử dụng ngôn ngữ phù hợp và không gây hiểu lầm, đồng thời lắng nghe và đáp ứng một cách công bằng đến quan điểm và ý kiến của người khác.

4. Xây dựng lòng tin và sự công bằng: Lãnh đạo cần tạo ra một môi trường công bằng, trong đó mọi người được đánh giá dựa trên năng lực và đóng góp của họ, chứ không phụ thuộc vào nguồn gốc văn hóa hay ngôn ngữ của họ. Họ cần thể hiện tính minh bạch, công bằng và thẳng thắn trong quá trình quản lý.

5. Học tập và phát triển liên tục: Lãnh đạo trong môi trường đa văn hóa cần hiểu rằng họ không thể biết hết tất cả mọi thứ.

6. Xây dựng nhóm đa văn hóa: Lãnh đạo cần khuyến khích sự hợp tác và tương tác giữa các thành viên đến từ các nền văn hóa khác nhau. Họ có thể tổ chức các hoạt động gắn kết như hội thảo, buổi gặp gỡ, hoặc chia sẻ kinh nghiệm để thúc đẩy sự hiểu biết và gắn kết giữa các cá nhân.

7. Điều chỉnh kiến thức và năng lực: Lãnh đạo cần đầu tư vào việc nâng cao kiến thức và năng lực của mình trong việc quản lý môi trường đa văn hóa. Họ có thể tham gia vào các khóa học, đào tạo hoặc tìm hiểu thêm về các nền văn hóa và thực tiễn quản lý đa văn hóa để trang bị cho mình những công cụ và phương pháp phù hợp.

8. Giải quyết xung đột: Trong môi trường đa văn hóa, xung đột có thể xảy ra do sự khác biệt văn hóa và quan điểm. Lãnh đạo cần có khả năng giải quyết xung đột một cách công bằng và trung lập. Họ cần tạo ra một môi trường an toàn và động viên sự đối thoại và hòa giải, đồng thời khuyến khích sự linh hoạt và sáng tạo trong việc tìm kiếm giải pháp.

9. Lãnh đạo bằng gương mẫu: Lãnh đạo trong môi trường đa văn hóa cần là một gương mẫu đúng đắn cho các thành viên. Họ cần thể hiện sự tôn trọng, đồng cảm và kiên nhẫn đối với tất cả mọi người, đồng thời thúc đẩy sự công bằng và đồng thuận.

10. Liên tục thúc đẩy sự đa dạng và kỷ luật: Lãnh đạo cần liên tục thúc đẩy và ủng hộ sự đa dạng văn hóa trong tổ chức. Họ có thể xây dựng chính sách và quy trình để đảm bảo sự công bằng và cơ hội phát triển cho tất cả các thành viên, không phân biệt nguồn gốc văn hóa hay quốc gia.

Để hiểu những điều này có thể chúng ta có thể không cần nhiều thời gian, nhưng để xây dựng văn hoá cho tổ chức thì phải mất một thời gian dài. Chúng có thể không nhận ra ngay tác động của văn hóa đến thái độ và hành vi của tổ chức hoặc cá nhân. Nhưng chính văn hoá tạo ra sự gắn kết thân ái giữa các thành viên trong tổ chức, và chính sự khác biệt văn hoá sẽ tạo cơ hội cho các nhà lãnh đạo quản lý con người tốt hơn.

(Theo Mindtools)