Các Ý Tưởng Sáng Tạo Đột Phá Và Cách Để Mọi Người Ủng Hộ

Làm thế nào để không chỉ tạo ra các ý tưởng sáng tạo đột phá, mà còn có tính khả thi?

Trong khi đang quay cuồng với mớ câu hỏi đó, cùng những cảm xúc tiêu cực khi các ý tưởng sáng tạo của mình bị người ta “ghẻ lạnh”. Tôi đã được nhận một “cú đánh thức tỉnh trí sáng tạo.” Thật ra đó cũng là tên muốn cuốn sách rất hay, mà tác giả Roger von Oech đã phang vào tôi 2 câu chuyện có thực, giúp bạn nhận ra một “thực tế” ít ai biết: “Viển vông” + “Thực tế” = “Sáng tạo đột phá”.

Câu chuyện về các ý tưởng sáng tạo #1 – Sơn tường nhà bạn

Như bạn biết, nước sơn sau vài năm sẽ tróc ra và cần cạo đi để sơn mới, song việc cạo sơn khá vất vả. Một kỹ sư đã nảy ra một ý tưởng “viển vông” là trộn thuốc nổ vào sơn tường, sau đó muốn tróc ra hết thì chỉ một mồi lửa là xong! Một ý tưởng rất thú vị, song cũng rất phi thực tế. Chẳng hạn ai đó hứng chí quệt tàn thuốc lá vào tường, bạn sẽ có nhà mới!

Song khi ý tưởng sáng tạo đó được nêu ra, một công ty đã nhìn vào khía cạnh tích cực của nó. Một câu hỏi được đặt ra, “Liệu có cách nào đó khiến sơn tự động bong ra không?” và họ đã nghiên cứu một chất phụ gia trộn vào sơn, khi có một chất phụ gia khác quết lên lớp sơn đó, phản ứng hóa học xảy ra, lớp sơn cũ tự bong. Bạn thấy đó, một ý tưởng “viển vông” đã mở đường cho một phát minh “thực tế”!

Câu chuyện về các ý tưởng sáng tạo #2 – Trả tiền nhặt rác

Một thành phố của Hà Lan từng gặp vấn đề rác thải, ban quản lý phải họp lại và nhiều giải pháp được đưa ra. Từ việc tăng gấp đôi tiền phạt, cho tới đẩy mạnh công tác tuần tra phát hiện vi phạm. Đặc biệt có một ý tưởng lạ lùng: trả tiền cho những người nhặt rác bỏ vào thùng. Tất nhiên ý tưởng này là phi thực tế, vì nếu làm như thế chắc chắn thành phố sẽ phá sản sau một đêm!

Tuy nhiên, nó đã mở ra một hướng mới. Thay vì phạt người xả rác lung tung, chúng ta sẽ thưởng cho người chấp hành quy định. Sau đó, họ đã nghiên cứu phát triển một loại thùng rác điện tử, mỗi lần bạn bỏ rác vào nó lại tạo ra một phần thưởng. Có thể là một bản nhạc, hoặc một mẩu chuyện cười, từ đó thành phố sạch sẽ hơn hẳn. Một lần nữa, ý tưởng “viển vông” đã mở đường cho phát minh “thực tế”!

Bí quyết để tạo ra các ý tưởng sáng tạo và khả thi: Phải phân tách rõ “sáng” và “tạo”

Khi bị “đánh” 2 cú liên tiếp đó, tôi ngẫm lại tất cả những lần chia sẻ ý tưởng trước đây, và phát hiện ra một sai lầm phổ biến trong những cuộc thảo luận liên quan tới các ý tưởng sáng tạo. Mặc dù trên bàn họp, chúng tôi có đủ cả những người thích “viển vông” như tôi, và những người “thực tế”, hai yếu tố để tạo ra các ý tưởng sáng tạo đột phá, nhưng vẫn không làm được.

Lý do ở chỗ chúng tôi đã không nhận ra  “viển vông” và “thực tế” là hai giai đoạn khác nhau của quá trình sáng tạo đột phá. Sai lầm của hầu hết mọi người là nhập chúng vào làm một. Thế là người “viển vông” thì cố gắng bay lên cao, còn người “thực tế” thì cứ thế kéo họ xuống, hậu quả là lơ lửng tại chỗ, chẳng đi tới đâu cả, lãng phí thời gian, công sức.

Tất nhiên, khi khái niệm BrainStorm vào Việt Nam thời đó. Chúng tôi có áp dụng thử, dành 5-10 phút để viết ra mọi ý tưởng, sau đó bắt đầu đánh giá chọn lựa. Song kết quả cũng ít khi có được các ý tưởng sáng tạo đột phá. Nguyên nhân ở chỗ nếu như tránh được sai lầm khi nhập “viển vông” và “thực tế” vào làm một, thì lại vô tình tách rời hai quá trình đó quá xa nhau, không có sự kết nối.

Sau khi “viển vông” với nhiều ý tưởng, thì trong quá trình “thực tế” họ tập trung loại bỏ những ý tưởng phi thực tế. Kết quả cuối cùng là chỉ còn những ý tưởng khá thực tế, song không có chút đột phá nào. Vậy thì giải pháp ở đây là gì? Làm sao để tạo ra các ý tưởng sáng tạo đột phá mà khả thi? Kết hợp với nghiên cứu về của Roger Von, cùng với kinh nghiệm thực tế của bản thân, tôi đã rút ra công thức:

Cần SÁNG TẠO, hãy SÁNG, rồi TẠO!

Cách để tạo ra các ý tưởng sáng tạo đột phá mà khả thi, là tuân theo một quy trình 3 bước rõ ràng:

Bước 1 – “cần SÁNG TẠO”

Một ý tưởng, một sáng kiến, cho dù đột phá đến mấy mà không bắt nguồn từ một nhu cầu rõ ràng thì cũng chẳng đi tới đâu cả. Hãy làm rõ nhu cầu bằng cách viết ra tất cả những băn khoăn, những vấn đề cần giải quyết dưới dạng câu hỏi thật rõ ràng, sao cho tất cả đều có thể nhìn thấy. Tôi đang cần giải quyết vấn đề gì cụ thể? Khách hàng gặp khó khăn gì? Mọi người muốn gì?

Bước 2 – “hãy SÁNG”

Hãy nhớ không có gì là hoàn hảo, nên những ý tưởng mới đưa ra thường chưa hoàn thiện, song chúng có thể là tia sáng cuối đường hầm, là cánh cửa mở ra một hướng đi hoàn toàn mới mà trước đó chưa ai từng khai phá. Do vậy, hãy trân trọng tất cả những ý tưởng đưa ra, dù là “viển vông” nhất. Để có những ý tưởng khác biệt và “viển vông” nhất có thể, có một số gợi ý cho bạn.

1 – Nhập vai vào nhân vật khác và đặt câu hỏi. Ví dụ :
– Một đứa nhóc 7 tuổi sẽ nghĩ những gì trong tình huống này?
– Mr.Bean sẽ có những cách nào để giải quyết vấn đề này?
– Một khách hàng khó tính sẽ nghĩ những gì về điều này?

2 – Tìm đến một sự vật hay hiện tượng thiên nhiên và tự hỏi có gì liên quan. Ví dụ :
– Cách bố trí các vân trên lá cây có sẽ giúp được chúng ta những gì?
– Một cái phễu thì có những gì liên quan tới vấn đề chúng ta đang đối mặt?
– Những con kiến trong tổ kiến sẽ gặp những khó khăn nào giống chúng ta?

3 – Phân tích và liên kết sáng tạo từ khóa.

Nếu để ý bạn sẽ thấy trong các câu hỏi bên trên có rất nhiều từ “những”. Đây là một nguyên tắc để tạo ra các ý tưởng sáng tạo. Cách đặt câu hỏi “có những cách nào? có những gì?” sẽ tạo cơ hội giúp bạn tiếp cận với nhiều hướng suy nghĩ hơn.