EN |
VN
Bắt nạt có thể diễn ra ở bất cứ đâu, nơi công cộng, trường học, thậm chí ở nơi làm việc. Một vấn nạn nghiêm trọng và cần được chú ý không kém bạo lực học đường chính bắt nạt công sở. Một số nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tỷ lệ bắt nạt tại nơi làm việc ở các nước châu Á cao hơn mức 11% so với các nước được khảo sát khảo sát tại châu Âu và Úc.
Đáng tiếc thay khi ở nơi chúng ta học tập, làm việc và phát triển – đáng ra phải là trốn lành lạnh nhất lại tồn tại những hành vi và việc làm gây tổn hại giữa người với người.
Hiểu được bắt nạt công sở là gì là một bước quan trọng để tiến tới giảm thiểu và loại bỏ tình trạng này.
Vậy bắt nạt công sở là gì và làm sao để đối phó với nó?
Bắt nạt công sở là gì?
Cũng giống như bắt nạt học đường hay bắt nạt nói chung, bắt nạt công sở là khi một hoặc một nhóm người tại nơi làm việc gây tổn thương về thể chất hoặc tinh thần của người khác, có thể là cả hai.
Bắt nạt công sở hiện diện nhiều hình thức khác nhau, biểu hiện của nó có thể rất nhỏ, đôi khi khiến chúng ta không nhận ra. Đặc biệt, ở môi trường làm việc, bắt nạt công sở có thể ít được nhìn thấy dưới hình dạng “những tác động vật lý”. Thay vào đó, lời nói và cách ứng xử có thể trở thành vũ khí với mức độ sát thương nghiêm trọng không thua kém bắt nạt qua “bạo lực thể chất” – thường thấy ở học đường.
Theo đó, bắt nạt công sở có thể là:
- Lời nói: chửi mắng, lăng mạ, nói xấu, hạ thấp danh dự, vu oan, cố tình bôi nhọ hình ảnh, v.v.
- Hành động: làm tổn hại đến sức khoẻ và sự an toàn, đe doạ, chèn ép, cô lập, ăn cắp chất xám, tước đoạt công lao, phân biệt đối xử, khen thưởng và trả lương không công bằng, v.v.
Những kẻ bắt nạt thường là người có quyền hoặc tự cho mình có vị thế cao hơn người khác. Sếp tồi là một trong những số đó. Ngược lại, nạn nhân của bắt nạt công sở là những người ở vào thế yếu, không thể tự đứng lên bảo vệ bản thân.
Tuy nhiên, bất cứ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở. Bạn tài giỏi…bạn bị bắt nạt. Bạn tốt bụng…bạn bị bắt nạt. Bạn ít nói…bạn bị bắt nạt.
Tại sao bắt nạt công sở lại diễn ra?
Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến bắt nạt công sở. Suy nghĩ rằng lòng tự trọng của mình đang bị tổn thương và “chiếc ghế” của mình đang bị đe dọa bởi một đồng nghiệp xuất sắc cùng phòng có thể là mồi lửa gây ra bắt nạt.
Người bắt nạt cũng có thể là người từng trải qua khó khăn, đau khổ từ một biến cố trong cuộc đời. Và rồi “kẻ tổn thương lại làm tổn thương người khác.” Đây cũng được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bắt nạt, mặc dù sự thật là không ai có thể mặc nhiên cho họ cái quyền được bắt nạt người khác vì những gì họ đã phải chịu đựng.
Nguyên nhân có thể đến từ bên trong người bắt nạt hoặc môi trường bên ngoài, cụ thể ở đây là nơi làm việc. Có những trường hợp nó là sự kết hợp của cả hai.
Một số yếu tố xuất phát từ môi trường làm việc toxic hay công việc có thể là mầm mống của bắt nạt công sở. Sự mất cân bằng quyền lực là một trong số đó. Trong trường hợp này, cấp trên hay người có quyền hành thường là người bắt nạt. Họ sử dụng quyền hạn của mình để khống chế cấp dưới.
Điều này dễ dàng xảy ra trong công ty với hình thức lãnh đạo phân cấp. Người cấp trên lạm dụng quyền lực để bắt bẻ, vạch lá tìm sâu, gây khó dễ hoặc giao quá nhiều việc cộng với những công việc khó khăn cho cấp dưới.
Nếu hành động này lặp đi lặp lại, nó có thể lây lan sang cả những nhân viên khác và tạo thành một “văn hoá”. Người bị bắt nạt cũng rất khó để đứng lên bảo vệ mình do ở vào thế yếu. Những lời đe dọa ảnh hưởng đến công việc có thể khiến họ phải chịu đựng việc bị bắt nạt.
Chính sách hay những quy định vô lý nhằm chèn ép nhân viên cũng có thể trở thành công cụ của những người chuyên đi bắt nạt người khác.
Những người thường trải qua các giai đoạn của cảm xúc tiêu cực dễ dàng trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở.
Dấu hiệu nhận biết người có nguy cơ bắt nạt công sở
Nếu để ý, bạn có thể nhận biết trước những dấu hiệu bắt nạt công sở từ đồng nghiệp hay cấp trên, từ đó sớm có biện pháp đối phó.
Khi tìm được mục tiêu để bắt nạt, những kẻ bắt nạt thường sẽ có những hành xử như sau:
- Cô lập nạn nhân: Kẻ bắt nạt sẽ cô lập đối tượng mục tiêu khỏi những người trong công ty hoặc công việc. Ví dụ như không cho họ tham gia các hoạt động giao lưu ngoài giờ, không giao việc cho cấp dưới.
- Cáu giận và đe dọa: Họ thường tỏ thái độ tức giận với nạn nhân thông qua lời nói, cử chỉ và ánh nhìn, thậm chí đe dọa và làm nạn nhân phải sợ hãi.
- Xâm phạm cá nhân: Người bắt nạt có xu hướng xâm phạm quyền riêng tư, đồ dùng hoặc chỗ làm việc của đối tượng họ bắt nạt.
- Xem nhẹ vấn đề của đồng nghiệp: Người bắt nạt thường bác bỏ và không tôn trọng ý kiến của người khác.
- Chỉ trích nạn nhân: Những lời chỉ trích nặng nề vượt quá giới hạn cho phép hoặc vô lý xuất hiện là biểu hiện của bắt nạt công sở. Mục đích của việc làm này là hạ bệ và làm nhục đối tượng mục tiêu.
- Bàn tán: Nói xấu sau lưng hay tung tin đồn thất thiệt về đồng nghiệp cũng nằm trong số những dấu hiệu của bắt nạt. Dấu hiệu này cực kì phổ biến.
Hậu quả mà bắt nạt nơi làm việc để lại
Ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở và hậu quả mà nó để lại không hề đơn giản. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bắt nạt công sở tác động lên cả nạn nhân và giá trị của công ty.
Cụ thể, một số hậu quả nghiêm trọng của bắt nạt công sở là:
Ảnh hưởng đến sức khoẻ của nạn nhân
Hậu quả của bắt nạt công sở không chấm dứt kể cả khi nạn nhân nghỉ việc. Nạn nhân của bắt nạt công sở chịu ảnh hưởng về cả sức khoẻ vật chất lẫn tinh thần bao gồm huyết áp cao, căng thẳng, tâm trạng thay đổi thất thường, dễ bị hoảng loạn hay viêm loét dạ dày.
Ảnh hưởng đến kết quả công việc
Nạn nhân sẽ khó có thể hoàn thành tốt công việc trong khả năng của họ khi phải gánh chịu những áp lực từ người bắt nạt. Họ mất đi lòng tự trọng, sự tự tin, khó tập trung làm việc, từ đó dẫn đến xao nhãng khi làm, giảm hiệu suất.
Những nhân viên bị bắt nạt không chỉ mất hết tinh thần làm việc mà còn tốn thời gian vì họ quá bận bịu với việc phải tránh né kẻ bắt nạt, tìm cách bảo vệ bản thân hoặc cầu cứu sự giúp đỡ.
Ảnh hưởng đến nhiều mặt của công ty
Bắt nạt công sở không chỉ làm tổn hại nạn nhân mà còn ảnh hưởng xấu đến những nhân viên ngoài cuộc và cả công ty.
Đơn giản việc tồn tại tình trạng bắt nạt đã ảnh hưởng đến môi trường làm việc cũng như hình ảnh của công ty. Nạn nhân làm việc kém năng suất do bị bắt nạt ảnh hưởng đến tiến độ công việc.
Nạn nhân nghỉ việc khiến công ty thiếu hụt nhân viên. Chi phí bỏ vào việc tuyển mới phát sinh và có thể công ty sẽ mất thời gian đào tạo người mới lại từ đầu.
Bạn cần làm gì nếu là nạn nhân của bắt nạt công sở?
Nhận thức được hành động bắt nạt
Điều đầu tiên và quan trọng nhất là biết rõ như thế nào là bắt nạt để biết được bạn có đang bị bắt nạt hoặc có nguy cơ trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở không. Hãy để ý và hiểu rõ những dấu hiệu của bắt nạt công sở.
Đừng biến mình trở thành kẻ bắt nạt
Dễ hiểu thôi nếu bạn muốn cho kẻ bắt nạt mình “ăn miếng trả miếng”. Tuy nhiên, đó không phải là cách giải quyết khôn ngoan. Đừng biến mình thành kẻ bắt nạt giống họ.
Việc đánh lại hay chống trả chỉ khiến cho tình hình trở nên tệ hơn và có thể nó sẽ khiến kẻ bắt nạt thoả mãn vì đó chính là mục đích của họ: khiến bạn trở nên mất kiểm soát và “làm liều”.
Dù có đau đớn và phẫn uất đến đâu, hãy cố gắng giữ bình tĩnh, rồi sẽ có cách đối phó thôi. Đọc tiếp nhé!
Giữ lại bằng chứng
Khi bị bắt nạt bạn sẽ khó để nhớ đến bước này nhưng nó thực sự rất quan trọng sau này khi bạn khiếu nại hành động của kẻ bắt nạt. Bằng chứng sẽ khiến lời lẽ của bạn thêm xác đáng và kẻ bắt nạt khó mà chối cãi được.
Lên tiếng
Có hai ngã rẽ trong giải pháp này. Thứ nhất là hãy tự mình lên tiếng trước. Khi ai đó có hành vi và lời nói không hay với bạn, hãy nói với họ rằng bạn không thích điều đó và nó là sai trái.
Thứ hai là nói với người khác. Khi tiếng nói của bạn không có tác dụng, hãy nhờ đến sự trợ giúp của một người mà bạn có thể tin tưởng. Trong công ty, đó có thể là đồng nghiệp, cấp trên, bất cứ ai có thể công tâm giải quyết những trường hợp tương tự.
Một lá đơn khiếu nại gửi đến phòng nhân sự hoặc cấp trên là cần thiết tuỳ vào mức độ nghiêm trọng của sự việc và quy định của công ty.
Trong những trường hợp như này, giấy trắng mực đen sẽ dễ dàng được giải quyết hơn.
Tìm đồng minh
Để tránh trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở cũng như có thêm sức mạnh để đối phó với nó, hãy kết nối với những người có điểm chung và tạo cho mình một vòng tròn an toàn.
Kết luận
Bắt nạt công sở có thể ít được đem ra thảo thuận, tuy nhiên nó cũng nguy hiểm không thua kém gì bất cứ hình thức bắt nạt nào. Ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bắt nạt công sở và hậu quả mà nó để lại còn đáng sợ hơn những gì chúng ta thấy.
Thời gian một người ở công ty có thể còn nhiều hơn thời gian họ ở nhà. Vậy nên nếu phải làm việc và sống dưới bắt nạt công sở, họ sẽ khổ sở biết chừng nào.
Để có được một môi trường làm việc lành mạnh cần có sự nỗ lực và quan tâm của cả mỗi cá nhân lẫn công ty.
Nếu bạn đã và đang hoặc có nguy cơ là nạn nhân của bắt nạt công sở, đừng ngại tìm đến ai đó để chia sẻ và nhận sự trợ giúp.
Tham khảo:
- Why People Are Bullied At Work?
- Workplace Bullying: Causes, Effects, and Prevention
- The Effects of Workplace Bullying
