Tự động hóa là gì? Ra trường làm gì? Cơ hội nghề nghiệp?

Tự động hóa là cụm từ đang trở nên phổ biến ngày nay, Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới đang phát triển theo xu hướng này. Mục tiêu chính của ngành này là tăng cường hiệu suất, độ chính xác, an toàn và tự động hóa quy trình làm việc, thông qua ứng dụng các công cụ và kỹ thuật như máy tính, cảm biến, hệ thống điều khiển và robot.

Tự động hóa là gì?

Tự động hóa là quá trình sử dụng công nghệ và hệ thống để thực hiện các công việc mà trước đây thường đòi hỏi sự can thiệp thủ công hoặc sự tham gia của con người. Mục tiêu chính của tự động hóa là tăng cường hiệu suất, đảm bảo độ chính xác và hiệu quả trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ.

Trong bối cảnh công nghiệp và sự phát triển mạnh mẽ của các công nghệ hiện đại, tự động hóa thường liên quan đến việc áp dụng máy móc, thiết bị điều khiển và hệ thống máy tính để thực hiện các tác vụ một cách tự động, giảm thiểu vai trò của con người một cách tối đa.

Ngành tự động hóa là một ngành học tập trung vào nghiên cứu, thiết kế, vận hành các hệ thống tự động, các dây chuyền sản xuất tự động tại các nhà máy (xi măng, sắt thép, nước giải khát, dược phẩm,…). Ngành học này cũng bao gồm các lĩnh vực như thiết kế, điều khiển và chế tạo robot. Đây là một ngành học với cơ hội nghề nghiệp tiềm năng được nhiều học sinh lựa chọn và theo đuổi.

Kỹ sư ngành tự động hóa cần học gì?

Ngành tự động hóa là ngành học nghiên cứu, thiết kế, vận hành các hệ thống tự động, các dây chuyền sản xuất tự động tại các nhà máy, thiết kế, điều khiển và chế tạo robot, quản lý sản phẩm tại các công ty trong và ngoài nước kinh doanh về các thiết bị điện tử tự động. Cụ thể, sinh viên theo học ngành tự động hóa sẽ được cung cấp các kiến thức và kỹ năng chuyên môn thuộc một trong các lĩnh vực sau:

• Điều khiển các thiết bị và hệ thống tự động
• Lý thuyết mạch điện – điện tử
• Kỹ thuật đo lường thông minh
• Hệ thống cảm biến thông minh
• Hệ thống mạng truyền thông công nghiệp
• Phương pháp điều khiển truyền thống – hiện đại
• Lập trình tự động hóa các dây chuyền sản xuất công nghiệp
• Tự động hóa sản xuất và truyền thông trong công nghiệp
• Thiết kế, vận hành và bảo trì hệ thống tự động hóa sản xuất
• Hệ thống điều khiển quá trình
• Hệ thống điều khiển robot
• Hệ thống điều khiển phân phối năng lượng
• Hệ thống điều khiển chất lượng sản phẩm
• Hệ thống điều khiển môi trường
• Lĩnh vực chế tạo và điều khiển robot
• Kỹ thuật chế tạo robot
• Kỹ thuật điều khiển robot
• Kỹ thuật lập trình robot
• Kỹ thuật ứng dụng robot trong sản xuất

Song đó, tại các trường Đại học, Cao đẳng không chỉ giảng dạy chú trọng vào kiến thức chuyên môn, mà còn cung cấp những kỹ năng quan trọng như tư duy khoa học, khả năng học hỏi và tiếp thu công nghệ, sáng tạo và tác phong làm việc chuyên nghiệp cho sinh viên. Đặc biệt, ngành tự động hóa không chỉ học rộng mà còn liên tục được cải tiến về mặt công nghệ, mở ra cơ hội học tập ở các bậc cao hơn cho sinh viên.

Học tự động hóa ra trường làm gì?

Sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật điều khiển và tự động hóa ra trường có thể đảm nhận nhiều vị trí, vai trò khác nhau. Bao gồm:

• Kỹ sư thiết kế, vận hành, bảo trì kỹ thuật trong dây chuyền sản xuất: Đây là vị trí phổ biến nhất của các kỹ sư tự động hóa. Chịu trách nhiệm thiết kế, vận hành, bảo trì các hệ thống tự động hóa trong các dây chuyền sản xuất, bao gồm các nhà máy sản xuất ô tô, điện tử, thực phẩm, dược phẩm,…

• Kỹ sư hệ thống: Chịu trách nhiệm thiết kế, triển khai các hệ thống tự động hóa lớn, phức tạp, bao gồm các hệ thống điều khiển tự động, hệ thống điều khiển thông minh, hệ thống điều khiển robot,…

• Kỹ sư tự động hóa: Nghiên cứu, phát triển các công nghệ tự động hóa mới, ứng dụng các công nghệ tự động hóa vào thực tế.

• Trưởng ban dự án: Quản lý, điều hành các dự án tự động hóa.

• Chuyên viên tư vấn: Chịu trách nhiệm tư vấn, hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc triển khai các hệ thống tự động hóa.

• Cán bộ quản lý kỹ thuật: Quản lý, điều hành các bộ phận kỹ thuật trong các doanh nghiệp.

• Chuyên gia thiết kế sản phẩm: Thiết kế các sản phẩm tự động hóa, bao gồm các thiết bị, máy móc, robot,…

• Chuyên viên lập trình ứng dụng: Chuyên lập trình các ứng dụng tự động hóa, bao gồm các hệ thống điều khiển, giám sát,…

Ai phù hợp với ngành tự động hóa?

Ngành tự động hóa nhìn chung khá khô khan, liên quan nhiều về kỹ thuật. Do đó, đòi hỏi người học phải có chuyên môn, đam mê và thích tìm tòi, cập nhật kiến thức về công nghệ tự động hóa, nhằm đáp ứng sự phát triển của ngành. Những người có thể phù hợp với ngành kỹ thuật tự động hóa thường có các tố chất như:

Đam mê công nghệ, kỹ thuật

Ngành tự động hóa là một ngành học thuộc lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ. Các kiến thức và kỹ năng được đào tạo trong ngành này liên quan đến việc thiết kế, chế tạo, vận hành và bảo trì các hệ thống tự động hóa. Để học tốt ngành tự động hóa, sinh viên cần có niềm đam mê về công nghệ, kỹ thuật.

Đam mê công nghệ sẽ giúp sinh viên tự động hóa có động lực học tập, nghiên cứu, khám phá những kiến thức mới về lĩnh vực này. Đam mê cũng sẽ giúp sinh viên có hứng thú với các môn học, các bài tập thực hành, các dự án nghiên cứu,… Từ đó, có thể tiếp thu kiến thức và kỹ năng một cách hiệu quả hơn.

Kỹ năng lập trình

Có khả năng lập trình để thiết kế, phát triển và sửa chữa các hệ thống tự động hóa. Các ngôn ngữ lập trình như PLC (Programmable Logic Controller), C/C++, Python và MATLAB thường được sử dụng trong lĩnh vực này.

Kỹ năng lập trình giúp người học dễ dàng tương tác với các phần mềm và công cụ điều khiển, xây dựng các chương trình điều khiển và giải quyết vấn đề trong quá trình triển khai và vận hành. Điều này làm cho kỹ năng lập trình trở thành một phần quan trọng để thành công trong lĩnh vực tự động hóa.

Tư duy logic

Tự động hóa là ngành học liên quan đến việc thiết kế, xây dựng và vận hành các hệ thống tự động. Các hệ thống này thường rất phức tạp và đòi hỏi phải có sự tính toán chính xác, logic. Ví dụ, một hệ thống tự động hóa sản xuất cần phải có khả năng điều khiển các máy móc, thiết bị một cách chính xác, đảm bảo sản xuất ra sản phẩm đạt chất lượng và hiệu quả.

Tư duy logic giúp người học tự động hóa có khả năng phân tích và xử lý thông tin một cách chính xác, khoa học. Xác định các mối quan hệ giữa các yếu tố trong hệ thống. Xây dựng các mô hình toán học để mô tả hoạt động của hệ thống. Ngoài ra, trong quá trình làm việc, kỹ sư tự động hóa thường xuyên phải đối mặt với các vấn đề kỹ thuật phức tạp. Tư duy logic giúp họ có thể phân tích vấn đề một cách logic, tìm ra nguyên nhân và đưa ra giải pháp phù hợp.

Kỹ năng giao tiếp

Các kỹ sư tự động hóa cần phải hiểu rõ yêu cầu và mong muốn của khách hàng thông qua giao tiếp hiệu quả. Hơn nữa, trong các dự án tự động hóa thường có sự hợp tác giữa các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Kỹ năng giao tiếp giúp các kỹ sư hiểu và làm việc hiệu quả với đồng đội.

Bên cạnh đó, các kỹ sư tự động hóa có thể cần giải thích những khái niệm kỹ thuật phức tạp cho những người không có kiến thức sâu rộng về tự động hóa. Kỹ năng giao tiếp giúp họ truyền đạt thông tin một cách đơn giản, dễ hiểu.

Tư duy sáng tạo

Ngành tự động hóa đòi hỏi khả năng sáng tạo để giải quyết các vấn đề phức tạp, thiết kế các hệ thống tự động và phát triển công nghệ mới. Tư duy sáng tạo giúp sinh viên tự tin đối mặt với sự đổi mới trong công nghệ và làm việc hiệu quả trong môi trường ngành công nghiệp này.

Kỹ năng giải quyết vấn đề

Trong quá trình triển khai và vận hành các hệ thống tự động, sẽ xảy ra nhiều vấn đề phức tạp cần phải giải quyết. Kỹ năng giải quyết vấn đề là khả năng xác định và hiểu rõ nguyên nhân của một vấn đề, tìm kiếm các phương pháp và giải pháp khả thi, từ đó triển khai các biện pháp để giải quyết vấn đề đó. Trong lĩnh vực tự động hóa, việc xử lý các vấn đề có thể bao gồm sửa chữa các hệ thống, tối ưu hóa hiệu suất, xử lý lỗi và sự cố, tích hợp các thành phần hệ thống.

Tỉ mỉ, cẩn thận

Đặc thù của công việc ngành tự động hóa là liên quan đến các hệ thống máy móc phức tạp. Một sai sót nhỏ trong thiết kế, lắp đặt hoặc vận hành hệ thống có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Do đó, tính tỉ mỉ, cẩn thận giúp sinh viên ngành tự động hóa đảm bảo độ chính xác cao trong công việc, hạn chế tối đa các rủi ro có thể xảy ra.

Cơ hội nghề nghiệp của ngành tự động hóa

Trong số các lĩnh vực thuộc khối kỹ thuật, Kỹ thuật Điều khiển và Tự động hóa là ngành học đang dần trở nên phổ biến và nhiều tiềm năng. Theo đánh giá của Viện Khoa học Lao động và Xã hội, lĩnh vực Tự động hóa đang được xem là một trong những ngành nghề “hot” nhất, với nhu cầu tuyển dụng lớn mỗi năm.

Có nhiều nguyên nhân khiến ngành học này được nhiều sinh viên lựa chọn và quyết tâm theo đuổi:

• Sự phát triển của công nghệ tự động hóa đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Các doanh nghiệp, nhà máy, cơ sở sản xuất ngày càng chú trọng đầu tư vào tự động hóa để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm chi phí.

• Ngành tự động hóa là một ngành học có tính ứng dụng cao, được đào tạo tại nhiều trường Đại học, Cao đẳng trên cả nước. Điều này giúp cung cấp nguồn nhân lực dồi dào cho thị trường lao động.

• Kỹ sư tự động hóa có mức lương tương đối cao, dao động từ 15 – 50 triệu đồng/tháng, tùy theo vị trí công việc, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn.

Có thể nói, sau khi tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Điều khiển và Tự động hóa, cơ hội nghề nghiệp cho các kỹ sư là rất mở rộng, họ có thể đảm nhiệm nhiều vị trí công việc khác nhau trong nhiều doanh nghiệp, với đa dạng lĩnh vực hoạt động.

Ngành tự động hóa học trường nào?

Tại Việt Nam, có rất nhiều trường đại học đào tạo ngành tự động hóa. Dưới đây là danh sách một số trường đại học đào tạo uy tín, chất lượng:

Miền Nam

• Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh
• Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH)
• Trường Đại học Tôn Đức Thắng
• Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM
• Đại học Công nghiệp TP.HCM
• Trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh
• Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
• Trường Đại học Kinh tế – Kỹ thuật Công nghiệp

Miền Trung

• Đại học Bách khoa Đà Nẵng
• Đại học Sư phạm Kỹ thuật Đà Nẵng
• Đại học Huế
• Đại học Quy Nhơn
• Đại học Công nghiệp Vinh
• Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh

 Miền Bắc

• Đại học Bách Khoa Hà Nội
• Đại học Giao thông Vận tải
• Đại học Kinh tế – Kỹ thuật Công nghiệp
• Đại học Công nghiệp Hà Nội
• Đại học Công Nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội
• Đại học Điện lực
• Đại học Mỏ – Địa chất
• Đại học Thủy lợi
• Đại học Thái Nguyên
• Đại học Hải Phòng
• Đại học Công nghệ Đông Á

Học tự động hóa thi khối nào?

Ngành Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa xét tuyển chủ yếu thí sinh ở 3 khối A00, A01 và D01. Học sinh có đam mê với công nghệ và mong muốn theo đuổi ngành tự động hóa có thể xem xét thi các khối sau:

• Khối A00: Toán, Lý, Hóa
• Khối A01: Toán, Lý, Tiếng Anh
• Khối D01: Toán, Văn, Tiếng Anh
• B00: Toán, Hóa, Sinh
• C01: Văn, Toán, Lý
• D07: Toán, Hóa, Tiếng Anh

Trên thực tế, các trường Đại học, Cao đẳng có đào tạo ngành Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa sẽ quy định cụ thể tổ hợp môn xét tuyển cho ngành này. Thí sinh có thể tham khảo thông tin tuyển sinh của các trường trên trang thông tin tuyển sinh của Bộ Giáo dục và Đào tạo hoặc trang thông tin tuyển sinh của các trường Đại học, Cao đẳng.

Ngành tự động hóa đang trở thành động lực mạnh mẽ cho sự đổi mới và phát triển trong nền kinh tế hiện đại. Các doanh nghiệp ngày càng nhận thức về lợi ích của việc tích hợp ngành tự động hóa vào hoạt động kinh doanh của mình, chính vì vậy, nhu cầu nhân lực của ngành này cũng rất cao. Do đó, cơ hội việc làm cho sinh viên ngành tự động hóa rất rộng mở. Sinh viên tốt nghiệp ngành này có thể làm việc tại các nhà máy, xí nghiệp, công ty sản xuất, công ty thiết kế và chế tạo máy móc, thiết bị tự động,… với mức lương cạnh tranh.